NIEUWS

ZWOLLE DOET
Dinsdag 16 december 2025, Ilse Carrière
'Liefde is altijd goed, dat geloof ik echt'
Tijdens een bijeenkomst over dementie, georganiseerd door ZwolleDoet! en

WijZ Welzijn, werd een theatervoorstelling gespeeld in het Turks. De zaal zat bomvol; zo’n zeventig bezoekers uit de Turkse gemeenschap waren aanwezig. Onder hen was de 85-jarige Yilmaz. Na afloop nam hij zichtbaar geraakt het woord.

Dit initiatief ontstond vanuit professionals die merkten dat er in de gemeenschap behoefte was aan meer kennis en begrip rondom dementie. Door sleutelpersonen in te zetten, werd de verbinding met de doelgroep sterk vergroot en juist daardoor was de opkomst zo groot. Daarnaast kozen de professionals heel bewust voor een theaterstuk in het Turks, juist om de doelgroep écht te bereiken en hen mee te nemen in het belang van kennis en bewustwording.
In dit interview vertelt Yilmaz wat de avond voor hem betekende, bijgestaan door zijn dochter Hanife, die voor hem vertaalt. Nadat we thee en koekjes van zijn kleindochter hebben gekregen, pakt hij het briefje dat hij heeft voorbereid erbij en gaan we van start.
Hoe heeft u de avond met het theaterstuk over dementie ervaren?
“Voor mij was het een heel waardevolle en interessante avond. Dat was ook precies de reden dat ik na afloop wilde reageren. De manier waarop het onderwerp werd gebracht, via een theatervoorstelling, maakte écht indruk. Als het alleen een lezing was geweest van een professor die een verhaal houdt, dan was het niet op deze manier binnengekomen. Maar dit raakte je. Ik ben zelf ook op leeftijd. Mijn vrouw en ik zijn allebei ouder en in onze Turkse gemeenschap komt dementie steeds vaker voor. Alleen wordt er heel weinig over gesproken. De voorstelling maakte veel duidelijk, vooral door hoe levendig de acteurs het brachten. Dit is precies wat onze leeftijdsgroep nodig heeft: duidelijke, herkenbare voorbeelden, op een manier die binnenkomt.”
Wat raakte u het meest in het theaterstuk?
“Het deel waarin een ouder zijn eigen kind niet meer herkent, dat kwam zó dichtbij. Ik ben zelf 85 jaar, het zou mij ook kunnen overkomen. Mijn vrouw en ik hebben het erna samen besproken.
Ik probeer te doen wat ik kan: elke ochtend wortelwater drinken en vooral veel lezen, ik ben een echte boekenliefhebber. Maar natuurlijk ook veel tijd doorbrengen met mijn kleinkinderen, want liefde is altijd goed. Dat geloof ik echt.”
"Ik probeer te doen wat ik kan: elke ochtend wortelwater drinken en vooral veel lezen."Yilmaz
U bent al vele jaren actief binnen de gemeenschap. Heeft u eerder zulke bijeenkomsten meegemaakt?
“Ik heb lang in het bestuur van de moskee gezeten en daardoor veel presentaties en informatiebijeenkomsten bijgewoond. In Amsterdam, Rotterdam, Den Haag. Dat ging dan vaak over thema’s zoals de volksverhuizing van dorpen naar steden. Maar geen van die bijeenkomsten was zo duidelijk en pakkend als deze theatervoorstelling.
Juist omdat het met spel en emotie werd gebracht, bleef het hangen. Ik denk dat als we op deze manier doorgaan met informatie geven, dat het voor veel oudere mensen veel waardevoller wordt.”
U vertelde dat dementie in uw omgeving veel voorkomt. Maar er wordt binnen uw vriendenkring niet over gesproken?
“Niet echt. Als iemand hoort dat een vriend dementie heeft, dan praten we er heel kort over. Maar niet over wat je moet doen, waar je terechtkunt, welke hulp er bestaat. Mensen weten dat niet. Daarom zei ik ook: een klein boekje of een flyer in het Turks zou zoveel effectiever zijn dan alleen een mondelinge presentatie. We zijn vergeetachtig, iets wat je mee naar huis kunt nemen of op de muur kunt hangen, helpt dan echt. Een flyer in het winkelcentrum of in de Turkse supermarkt werkt denk ik ook goed, want daar zijn we allemaal te vinden. En in de moskee, natuurlijk.”
Welke thema’s zouden volgens u nog meer op deze manier belicht kunnen worden?
“Er zijn onderwerpen die in onze gemeenschap weinig worden herkend of erkend. Meer uitleg over gezondheids- en welzijnsthema’s, op een toegankelijke en herkenbare manier, zou veel kunnen betekenen.”
"Als iets dichtbij genoeg komt, voel je de noodzaak om te handelen."Yilmaz
U woont al 55 jaar in Nederland. Hoe kijkt u naar de veranderingen in zorg en samenleving?
“Ik heb Nederland in al die jaren enorm zien veranderen. Vooral in zorg en welzijn. En ik zie dat er minder discriminatie is dan vroeger. Over de zorg zelf ben ik heel tevreden: ik ben achttien keer geopereerd en altijd goed geholpen.
Wat ik wel zie is dat de wachttijden langer worden en dat doorverwijzingen veel tijd kosten. En de zorgpremies worden steeds hoger. Voor mensen die alleen AOW hebben is dat zwaar.”
U noemde ook dat het voor ouderen soms lastig is om hulp of voorzieningen te regelen. Kunt u dat uitleggen?
“Ja. Mijn vrouw en ik zijn allebei slecht ter been. We hadden een voorziening nodig voor de trap. De route om deze nieuwe trap te regelen was hobbelig. We kregen bijvoorbeeld opeens een rekening waar we nog nooit over waren geïnformeerd. Dat soort verrassingen kun je voorkomen door beter te informeren denk ik.”
Tot slot: wat zou u graag meegeven aan organisaties die met ouderen werken?
“Als iets dichtbij genoeg komt, voel je de noodzaak om te handelen. Dat merkte ik die avond ook. De voorstelling raakte me echt. Als er vaker zulke activiteiten worden georganiseerd, duidelijk, herkenbaar, in onze taal, dan zou dat voor veel ouderen een verschil maken.”

BN De Stem   Anne van Bijnen, 13 mei 2025
Niet alle Turkse Nederlanders herkennen Alzheimer, theatervoorstelling over dementie moet hierbij helpen...

Een dochter schreeuwt wanhopig tegen haar dementerende moeder op het podium: „Het is nu klaar! Je man is dood!” De emotionele scène maakt deel uit van het stuk ‘Beni Bırakma’, dat zaterdagavond in Dordrecht wordt opgevoerd door theatervereniging Kulis. Het stuk is in het Turks en toegankelijk voor iedereen die met de ziekte te maken heeft. „Zij zien het soms nog als een gekte.”

De vier fases van Alzheimer zijn gegoten in een theatervoorstelling om de Turkse gemeenschap bewust te maken van de ziekte. De bedreigde ik, verdwaalde ik, verborgen ik en verzonken ik. Het ziektebeeld van dementie wordt bij Turkse Nederlanders vaak minder snel herkend. Ook wanneer er uiteindelijk een diagnose is, blijven ouderen vaak thuis wonen. Soms ten koste van mantelzorgende gezinsleden.

De voorstelling ‘Beni Bırakma’ (vertaling: Verlaat Me Niet) geeft het leven weer van een familie die een dementerende moeder verzorgt. De zorg van de vrouw ligt bij haar dochter en schoonzoon, haar mantelzorgers. „Ze ziet haar eigen kinderen aan als vreemd. Het meest bekende symptoom van Alzheimer”, vertelt projectleider Seda Arslan. „Wat zijn de gevaren van dementie? En wat komt er dan bij kijken?” Dat zijn onderwerpen die bespreekbaar worden gemaakt komende zaterdag. „Maar ook de discussie tussen de mantelzorgers, waarbij de ene wel voor een verpleeghuis kiest en de andere absoluut niet. Want wat zullen wel de buren niet zeggen?” Die schaamte komt volgens Arslan veel voor in de Turkse gemeenschap.
‘Geen medische hulp gezocht’
Volgens Ali Kaya, interculturele zorgconsulent in Dordrecht, is goed contact met de huisarts cruciaal. „Er zijn heel veel redenen waarom migranten met dit soort klachten niet naar de huisarts gaan. Daarin speelt taalproblematiek een grote rol.” Specifiek dementie zit bij sommige traditionele Turkse en Marokkaanse mensen in een taboesfeer: „Zij zien het soms nog als een gekte.”

Er is helaas weinig kennis binnen de Turkse gemeenschap over dit ziektebeeld, waardoor symptomen vaak worden toegewezen aan andere oorzaken en er geen medische hulp wordt gezocht. Ook hebben migranten meer kans op het ontwikkelen van een hoge bloeddruk, diabetes en overgewicht. Allemaal risicofactoren voor dementie.”
Zorgconsulent Kaya is de brug tussen de Turkse gemeenschap en de huisartsen. Ook ondersteunt hij huisartsen met het afnemen van geheugentesten.

Cultuurspecifieke voorstelling
‘Beni Bırakma’ vertelt een eigen verhaal dat past bij de Turkse gemeenschap. „Het is echt cultuurspecifiek.” Seda Arslan is zelf van Turkse komaf en werkt sinds haar veertiende in de zorg. Het viel haar op dat in reguliere zorginstellingen nooit Turkse ouderen zaten. Veel Turkse ouderen zijn thuiswonend en worden verzorgd door familie. „Ik kwam veel in aanraking met zorgorganisaties die te maken hadden met mantelzorgers en zorginstellingen die echt dit als probleem zagen.”

Het is de bedoeling dat het publiek vooral ‘herkenning en erkenning’ ervaart bij het theaterstuk. Inmiddels is het de tweede keer dat de voorstelling in Dordrecht gespeeld wordt. Hoewel de acteurs in het Turks spreken, zijn er volgens Arslan ook Nederlanders aanwezig die het even aangrijpend vinden. „Ook zij begrepen waar het over ging. Om dementie te begrijpen is geen taal nodig.”

BREDA NU

Theatervoorstelling over dementie voor Turkse mantelzorgers tijdens Festival Fuarim op 29 mei 2023

Omdat er binnen de Turkse gemeenschap nog weinig info bestaat over dementie, is er een theatervoorstelling ontwikkeld over dit onderwerp. Tijdens het festival Fuarim wordt deze theatershow voorgedragen. Dit is een initiatief van Theatergroep Kulis in samenwerking met Het Turkse verzorgingshuis Lâle uit Oosterhout (Egala Zorg), Dementie netwerk Breda en Breda senioren.
Dementie in Turkse cultuur
In de Turkse cultuur is het normaal ouderen zo lang mogelijk thuis te houden. Turkse mantelzorgers zijn het gewend om zelf voor hun vader of moeder te blijven zorgen. Hierdoor wordt vaak niet de juiste zorg geboden aan dementerende ouderen. “Ons doel met deze voorstelling, is dat families vroegtijdig de juiste stappen nemen in de zorg voor hun familielid. Door kennis te verspreiden, maar ook door het gat tussen de mantelzorgers en professionals te verkleinen”, aldus Seda Arslan, relatiemanager voor de Turkse Gemeenschap en opleider cultuurspecifieke zorg voor Lâle.
“We zijn in contact gekomen met een aantal Turkse acteurs die een voorstelling hebben ontwikkeld over dementie. Ze spelen scènes die duidelijk maken hoe het is om te wonen met een dementerend familielid. Dit zijn veelvoorkomende voorbeelden uit de praktijk, die voor veel mantelzorgers herkenbaar zullen zijn”, zo legt Seda uit. De voorstelling is volledig in het Turks. Een bewuste keuze. “De kracht van de voorstelling is herkenning en erkenning van het ziektebeeld dementie. De situaties uit de theatervoorstelling hebben we zo realistisch mogelijk gemaakt. Door die herkenning, voelen de mantelzorgers zich niet meer alleen. We laten zien dat passende zorg belangrijk is, en dat het geen schande is om hulp in te schakelen.”
De voorstelling als startpunt voor hulp
Een belangrijk onderdeel van de voorstelling is het nagesprek. Hiervoor zijn lokale zorg- en welzijnsprofessionals aanwezig, zoals wijkverpleegkundigen en casemanagers dementie. “De voorstelling is eigenlijk de start van een hulptraject’, zo legt Seda uit. “Het is belangrijk om te zorgen voor vervolgstappen, zodat de mantelzorgers er niet meer alleen voor staan. Dat is ons uiteindelijke doel!”
De voorstelling ‘Verlaat me niet’ wordt op maandag 29 mei gespeeld tijdens festival Fuarim op Breepark. Het is de bedoeling dat de voorstelling de komende periode op meerdere plekken in Brabant wordt gespeeld, om een zo groot mogelijke doelgroep te bereiken.

NHABER  

Beni Bırakma oyunu gerçek zannedildi…
30 Mayıs 2023, 10:21 yayınlandı

3 gün süren Fuarım etkinliğinde sergilenen Beni Bırakma oyunu gerçek zannedildi. Fuar alanında dolaşırken İnci hanımı görüp acıyarak görevlilere haber veren ziyaretçiler, onun aslında bir tiyatro sanatçısı olduğunu öğrenince kendisini takdir ettiler. 29 Mayıs 2023 Fuarım’ın 3.cü gününde Eindhoven merkezli Tiyatro Kulis oyuncusu İnci Aydın, farkındalık oluşturmak için fuar alanında rolü gereği kostümleri ile dolaştı.

Egala Zorg Lale ( Evde Bakım Hizmetleri Lale ) katkıları ile sosyal sorumluluk projesi çerçevesinde sergilenen Beni Bırakma- Demansla Yaşamak- adlı oyunun başrolünü İnci Aydın tecrübesi ile seyircileri oyunun içine çekmeyi bildi. Oyun öncesi, rolüne bürünerek bir süre fuar alanında dolaşan İnci Aydın, hafızasını yitirmiş yaşlı bir kadına olan toplumun nasıl baktığını, davrandığını gözlemleyerek sahnede rolünün hakkını fazlası ile verdi.

lgi ile izlenen Beni Bırakma adlı tek perdelik oyun sonrası Tiyatro Kulis Fuarım yetkililerine böyle bir oyunu sahnelemem imkanı verdiği için, Egale Zorg Lale’ye de destekleri için teşekkür ettiler.
Oyunu izleyen seyirciler de, başımıza ya da bir yakınımızın başına gelmeden hiç aklımıza gelmeyen bu hastalığı ve bu hastalığa yakalananları daha iyi anlamamız için gerçekten mükemmel bir oyundu. Şimdi insanlara daha farklı bir gözle bakacağız. Biraz önce fuar alanında dolaşırken İnci hanımı görmüş acımıştık ve görevlilere bildirmiştik. İnci hanımın rolünü nasıl yaşayarak oynadığı da ayrı bir başarı ve takdir konusu, dediler.

Manset

“Beni Bırakma- Demansla Yaşamak” oyunu büyük alkış topladı  Juni 1, 2023

Breda kentinde 3 gün süren Fuarım etkinliğinde sergilenen ‘Beni Bırakma’ adlı tiyatro oyunu, izleyiciler tarafından büyük alkış topladı. Fuarın 3.gününde sahne alan Eindhoven merkezli Tiyatro Kulis oyuncuları İnci Aydın, Merve Ağır ve Orkun Ağır, Demansla yaşamak temalı oyunu başarıyla sergilediler ve izleyenlerden tam not aldılar. Egala Zorg Lale ( Evde Bakım Hizmetleri Lale ) adına açıklamalarda bulunan Seda Arslan, “Sosyal sorumluluk projesi çerçevesinde sergilenen Beni Bırakma- Demansla Yaşamak- adlı oyun ile farkındalık yaratmak istedik. Bu konuda toplumumuza ayna tutmak istedik. Bu oyunumuz, önümüzdeki günlerde Hollanda’nın bazı kentlerinde tekrar seyircilerle buluşacak.” açıklamasında bulundu.
Oyunu izleyen seyirciler de, başımıza ya da bir yakınımızın başına gelmeden hiç aklımıza gelmeyen bu hastalığı ve bu hastalığa yakalananları daha iyi anlamamız için gerçekten mükemmel bir oyundu. Şimdi insanlara daha farklı bir gözle bakacağız, dediler.